Domates, botanik açıdan bir meyvedir, ancak mutfakta genellikle bir sebze olarak kabul edilir. Bu ayrımın nedenine detaylı bakalım:
1. Botanik Açısından Domates Neden Meyve?
Botanik biliminde meyve, çiçekten gelişen ve içinde tohum barındıran bitki organıdır. Domates, çiçeklenme sürecinden sonra oluşan ve içinde tohum taşıyan bir yapı olduğundan botanik olarak bir meyvedir.
Domates, çiçekli bir bitkinin yumurtalığından gelişir.
İçinde tohumlar bulunur.
Tıpkı elma, armut veya kiraz gibi meyve veren bir yapısı vardır.
Bu nedenle bilim insanları domatesi meyve olarak sınıflandırır.
2. Mutfakta Domates Neden Sebze Olarak Kullanılır?
Mutfak sınıflandırması, botanikten farklıdır. Burada besinlerin tat profili ve nasıl kullanıldığı önemlidir.
Meyveler genellikle tatlı veya ekşi olur ve çiğ olarak tüketilir (örneğin elma, çilek).
Sebzeler ise daha az tatlıdır ve genellikle pişirilerek tüketilir (örneğin havuç, ıspanak, soğan).
Domates çoğunlukla salatalarda, yemeklerde, çorbalarda veya sos yapımında kullanılır.
Bu yüzden mutfakta domates sebze gibi ele alınır, ancak bilimsel olarak bir meyvedir.
3. Hukuki Tartışma: ABD’de Domates Davası
1893 yılında ABD’de “Nix v. Hedden” adlı ünlü bir dava yaşandı. Vergi yasalarına göre, sebzeler ithalat sırasında vergiye tabi iken, meyveler vergiden muaftı. New York limanında domates ithalatçısı, domatesin meyve olduğunu öne sürerek vergi ödemekten kaçınmaya çalıştı. Ancak ABD Yüksek Mahkemesi, domatesin mutfakta sebze olarak kullanıldığına dayanarak sebze olarak vergilendirilmesine karar verdi.
Türk Dil Kurumu’na (TDK) göre domates bir sebze olarak tanımlanmaktadır. TDK’nin resmi sözlüğünde “domates” kelimesinin anlamı şu şekilde verilmiştir:
> Domates (isim): Patlıcangillerden, kırmızı veya sarı renkli, genellikle sebze olarak kullanılan bir meyve.
Burada dikkat çeken nokta, domatesin sebze olarak kullanıldığı belirtilirken, aynı zamanda meyve olduğu da ifade edilmiştir. Yani TDK, mutfaktaki kullanımına vurgu yaparak domatesi sebze olarak sınıflandırırken, bilimsel olarak meyve olduğunu da kabul etmektedir.
Özetle, TDK’nin tanımı hem botanik bilgiyi hem de mutfak sınıflandırmasını içermektedir.
Sonuç: Domates Hem Meyve Hem Sebze mi?
Bilimsel olarak: Meyvedir.
Mutfak kullanımı açısından: Sebze olarak kabul edilir.
Hukuki açıdan: Sebze olarak sınıflandırılabilir.
Yani domates botanik olarak bir meyve, mutfak açısından bir sebzedir.
